Andrzej Pająk

Izba wprowadziła 14 poprawek do nowelizacji ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw oraz niektórych innych ustaw. Był to projekt rządowy. Nowelizacja wprowadza obowiązek monitorowania i redukcji emisji gazów cieplarnianych z paliw i energii elektrycznej wykorzystywanych w transporcie, zgodnie z przepisami dyrektywy unijnej. W tym celu ustanawia Narodowy Cel Redukcyjny (NCR), który do 2020 r. ma wynieść 6 proc. (w stosunku do poziomu z 2010 r.). Wykonanie tego celu ma nadzorować Urząd Regulacji Energetyki. Ustawa podnosi z 5 do 10 proc. dopuszczalną zawartość biokomponentów w benzynach silnikowych. Umożliwia ona wprowadzenie do obrotu na stacjach paliwowych benzyn silnikowych zawierających do 10% bioetanolu lub do 22% objętościowo eteru etylo-tert-butylowego lub eteru etylo-tert-amylowego. Z uwagi na nieprzystosowanie niektórych samochodów do tankowania takiego paliwa (E10) nowelizacja przewiduje okres przejściowy. Do 2020 r. stacje benzynowe będą musiały prowadzić również sprzedaż paliwa z 5-proc. dodatkiem etanolu (E5). Za niespełnienie tego obowiązku będzie groziła kara w wysokości 10 proc. przychodu uzyskanego w okresie 30 dni przed rozpoczęciem kontroli przez Inspekcję Handlową. Nowelizacja przewiduje też, że stacje benzynowe będą zobowiązane do oznakowania dystrybutorów na paliwo E10. Chodzi o informacje o zawartości bioetanolu oraz możliwości użycia tego typu paliwa w samochodach. Za brak takich danych będzie groziła kara w wysokości 5 tys. zł. Senackie poprawki zmierzają m.in. do ograniczenia zakresu informacji, które mają zawierać w swoich sprawozdaniach producenci paliw i biopaliw.

Senatorowie uchwalili bez poprawek nowelizację ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, przygotowaną przez posłów. Ma ona na celu zniesienie obowiązku uzyskiwania zgody ministra rolnictwa i rozwoju wsi na przeznaczenie użytków rolnych klas I-III na cele nierolnicze i nieleśne, jeżeli ich obszar nie przekracza 0,5 ha i graniczą one z drogą publiczną lub są położone między działkami graniczącymi z drogą.

Z 12. poprawkami Izba przyjęła nowelizację ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw, przygotowaną przez rząd. Wdraża ona postanowienia dyrektywy unijnej w sprawie emisji przemysłowych (IED), której celem jest ograniczenie niekorzystnego wpływu instalacji przemysłowych na środowisko przez skuteczniejsze zapobieganie i zmniejszanie emisji zanieczyszczeń takich jak pyły czy dwutlenek siarki. Zaostrzone rygory emisyjne mają zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2016 r. Jednak w Polsce niektóre zakłady przemysłowe obejmie Przejściowy Plan Krajowy (PPK), który przesunie ten termin do połowy 2020 r. Zakłady te otrzymają wspólny przydział emisji, który stopniowo będzie ograniczany aż do osiągnięcia poziomu wymaganego dyrektywą. Wdrożenie dyrektywy IED pociąga za sobą także potrzebę zmian istniejącego systemu prawnego w odniesieniu do ochrony i rekultywacji powierzchni ziemi. Jedna z senackich poprawek dotyczy planów ochrony obszarów Natura 2000, a mianowicie na takich obszarach będzie można podejmować działalność sprzeczną z tymi planami, gdy w grę wchodzi interes publiczny, a oprócz tego brakuje opcji alternatywnych i zastosuje się kompensację przyrodniczą.

Senatorowie przyjęli z 17. poprawkami nowelizację ustawy – Prawo geologiczne i górnicze, opracowaną przez rząd. Ustawa ma na celu ułatwienie i przyspieszenie prowadzenia prac poszukiwawczych, rozpoznawczych i wydobywczych służących pozyskiwaniu m.in. gazu ziemnego, w tym łupkowego, i ropy naftowej, co ma spowodować wzrost bezpieczeństwa energetycznego Polski. Wprowadza ona dwa rodzaje koncesji: koncesję na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż węglowodorów oraz wydobywanie węglowodorów ze złóż oraz koncesję na wydobywanie węglowodorów ze złóż. Ma to zachęcić przedsiębiorców do prowadzenia prac poszukiwawczych w jak najszerszym zakresie. Koncesja będzie przyznawana przez ministra środowiska w postępowaniu przetargowym. Będzie ona udzielana na okres nie krótszy niż 10 lat i nie dłuższy niż 30 lat. Badania geofizyczne będzie można prowadzić tylko na podstawie zgłoszenia, bez konieczności ubiegania się o koncesję. Nowe regulacje przewidują też konieczność składania przez koncesjonariuszy zabezpieczeń na wypadek, gdyby np. nie podjęli przewidzianych koncesją prac, blokując w ten sposób dostęp innych chętnych do danych złóż. Obowiązywać ma też jedna dokumentacja zamiast dwóch osobnych: geologicznej i inwestycyjnej. Główne procedury środowiskowe przesunięto z początku prac na ostatnią fazę przed rozpoczęciem wydobycia. Poprawki Senatu m.in. ustalają termin wejścia przepisów w życie na 1 stycznia 2015 oraz łagodzą postępowanie wobec firmy naruszającej harmonogram prac.

Bez poprawek Senat uchwalił ustawę o zmianie ustawy o lasach, wywodzącą się z projektu poselskiego. Zakłada ona zniesienie obowiązującego trybu nawiązywania stosunku pracy w formie powołania dla następujących zawodów: zastępców nadleśniczego, głównego księgowego nadleśnictwa, inżyniera nadzoru i leśniczego oraz zastąpienie go umową o pracę na czas nieokreślony. Zasadniczym celem ustawy jest zwiększenie stabilności pracy i zmniejszenie rotacji na tych stanowiskach. Powołanie zaś jako forma zatrudnienia nie zapewnia należytej ochrony stosunku pracy, albowiem ułatwia pracodawcy rozwiązanie stosunku pracy i uniemożliwia pracownikowi dochodzenie roszczeń mających na celu kontynuację zatrudnienia lub reaktywowanie stosunku pracy.

Z 9. poprawkami przyjęta została ustawa o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy oraz niektórych innych ustaw. Był to projekt poselski. Ustawa zmienia funkcjonowanie niektórych instytucji prawa wyborczego, m.in. wprowadza możliwość głosowania korespondencyjnego dla wszystkich wyborców, a nie tylko niepełnosprawnych i przebywających za granicą, rozszerza udogodnienia dla osób niepełnosprawnych (np. skraca z 14 do 5 dni przed wyborami termin na złożenie wniosku o dopisanie do spisu wyborców w wybranym przez niepełnosprawnego lokalu), określa zasady prowadzenia kampanii wyborczej w radiu i telewizji, rozszerza obowiązek udostępniania wykazów wpłat obywateli polskich na rzecz dużych komitetów wyborczych – także na wpłaty na rzecz komitetów lokalnych, wprowadza zmiany w zakresie skutków połączenia mandatu posła do Parlamentu Europejskiego z innymi funkcjami, wprowadza karalność pełnomocnika finansowego w przypadku niedopełnienia określonych w ustawie obowiązków. Jedna z poprawek przewiduje skrócenie z 21 do 15 dni czasu, jaki wyborca będzie miał na podjęcie decyzji, czy chce głosować korespondencyjnie.

Izba uchwaliła bez poprawek ustawę o zmianie ustawy o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa. Nowela ma na celu wyłączenie stosowania przepisów Kodeksu pracy określających podstawowe normy czasu pracy w przypadku osób zatrudnionych w jednostkach wojskowych, które wykonują zadania poza granicami państwa. W miejsce tych unormowań ustawa wprowadza regulację szczególną, odpowiednią do warunków świadczenia pracy w strefie działań wojennych. Zostają więc zrównane zasady rozliczania czasu pracy cywilnych pracowników wojska z żołnierzami zawodowymi w polskich kontyngentach wojskowych, którzy świadczą pracę za granicą w strefie działań wojennych. Oznacza to, że cywilni pracownicy kontyngentów (np. lekarze, psycholodzy, ratownicy medyczni, prawnicy) stracą prawo do nadgodzin, czyli nie będą wobec nich stosowane zasady kodeksu pracy.

Senatorowie wprowadzili jedną poprawkę do ustawy o zmianie ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, której projekt przygotowali posłowie. Ustawa ma na celu skrócenie aplikacji sędziowskiej i rezygnację z tzw. stażu referendarskiego w ramach aplikacji, czyli osiemnastomiesięcznej pracy aplikanta na stanowisku referendarza sądowego. Zmiana podyktowana jest brakiem możliwości zagwarantowania wszystkim egzaminowanym aplikantom sędziowskim zatrudnienia na stanowiskach referendarskich. Likwidacja stażu referendarskiego wynika też z braku możliwości pozyskania środków finansowych na utworzenie nowych etatów referendarskich. Konsekwencją tej zmiany jest skrócenie aplikacji sędziowskiej z 48 do 30 miesięcy. W poprawce senatorowie zaproponowali, aby utrzymać staż referendarski dla aplikantów, którzy zaczęli szkolenie przed wejściem w życie nowelizacji.

Izba przyjęła dwie propozycje nowelizujące ustawę o Sądzie Najwyższym. Do pierwszej wprowadzili dwie poprawki. Nowelizacja ta, wywodząca się z projektu prezydenckiego, podnosi górną granicę wieku, w którym sędzia Sądu Najwyższego przechodziłby w stan spoczynku – z dotychczasowych 70 do 72 lat. Nowelizacja zakłada, że jeżeli sędzia SN po ukończeniu 70 lat nie chce przejść w stan spoczynku, nie później niż na sześć miesięcy przed ukończeniem tego wieku powinien oświadczyć I prezesowi SN wolę dalszego zajmowania stanowiska i przedstawić zaświadczenie stwierdzające, że jego stan zdrowia pozwala na pełnienie obowiązków. Ustawa ma umożliwić wymiarowi sprawiedliwości dłuższe korzystanie z wiedzy i wieloletniego doświadczenia sędziów. Poprawka Senatu przewiduje, że sędziowie SN będą mogli przechodzić w stan spoczynku nie w wieku 72, lecz 75 lat.

Druga została uchwalona bez poprawek. Celem nowelizacji, opracowanej na podstawie projektu poselskiego i senackiego, jest uzupełnienie luki w przepisach dotyczących postępowania o unieważnienie prawomocnego orzeczenia oraz zapewnienie gwarancji proceduralnych umożliwiających łagodzenie konsekwencji wytyku dla sędziów zasiadających w składzie sądu, którego orzeczenie jest przedmiotem postępowania przed Sądem Najwyższym. Tym samym nowelizacja realizuje dwa wyroki Trybunału Konstytucyjnego. Wprowadza ona do ustawy procedurę składania i rozpatrywania wniosku prokuratora generalnego o unieważnienie prawomocnego orzeczenia wydanego w sprawie, która w chwili orzekania ze względu na osobę nie podlegała orzecznictwu sądów polskich lub w której w chwili orzekania droga sądowa była niedopuszczalna. Chodzi o orzeczenia, które nie mogły być wzruszone w trybie przewidzianym w ustawach o postępowaniach sądowych. Zgodnie z nowelizacją wniosek będzie rozpatrywany przez Sąd Najwyższy na posiedzeniu niejawnym. Ponadto nowelizacja zmienia procedurę związaną z wytknięciem uchybienia sądowi przez SN na skutek stwierdzenia przy rozpoznawaniu sprawy oczywistej obrazy przepisów. Zgodnie z ustawą SN będzie miał obowiązek pouczenia sędziego lub sędziów – przed wytknięciem im uchybienia – o możliwości złożenia na piśmie wyjaśnień w terminie siedmiu dni. Dotychczas przepisy nie zapewniały członkowi składu orzekającego takiej możliwości.

Senatorowie bez poprawek przyjęli ustawę o ochronie Znaku Polski Walczącej, przygotowanej przez posłów. „Znak Polski Walczącej, będący symbolem walki polskiego narodu z niemieckim agresorem i okupantem podczas II wojny światowej, stanowi dobro ogólnonarodowe i podlega ochronie należnej historycznej spuściźnie Rzeczypospolitej Polskiej” – czytamy w ustawie. Zapisano w niej też, że otaczanie znaku „czcią i szacunkiem jest prawem i obowiązkiem każdego obywatela”. Ustawa przewiduje karę grzywny za publiczne znieważanie Znaku Polski Walczącej. W sprawach dotyczących ochrony znaku będą stosowane przepisy Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.

Z 8. poprawkami Senat przyjął ustawę o zmianie ustawy o rachunkowości. Był to projekt rządowy. Ustawa wprowadza do naszego porządku prawnego przepisy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej dotyczące jednostek mikro (spółki akcyjne, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki komandytowo-akcyjne, które w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe oraz w roku poprzedzającym rok obrotowy, nie przekroczyły określonych pułapów – sumy bilansowej w wysokości 1,5 mln zł, przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów w wysokości 3 mln zł, przeciętnego zatrudnienia w roku obrotowym – 10 osób). Proponowane przepisy upraszczają prowadzenie rachunkowości przez mikropodmioty m.in. przez umożliwienie im sporządzania znacznie skróconego sprawozdania finansowego uwzględniającego jedynie podstawowe informacje w bilansie oraz rachunku zysków i strat. Ustawa znosi też obowiązek sporządzania informacji dodatkowej oraz sprawozdania z działalności, ale pod warunkiem, że niektóre dane będą ujawnione w informacjach dołączonych do bilansu. Przewiduje ponadto rozszerzenie katalogu jednostek mikro m.in. na osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych, spółki partnerskie, jeżeli przychody netto tych jednostek ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych wyniosły równowartość w walucie polskiej nie mniej niż 1,2 mln euro i nie więcej niż 2 mln euro za poprzedni rok obrotowy. Jedna z poprawek senackich zmierza do tego, aby stowarzyszenia, związki zawodowe, organizacje pracodawców, izby gospodarcze oraz inne tego typu podmioty mogły skorzystać z uproszczeń sprawozdawczości, począwszy od sprawozdań za rok 2014.

Senat uchwalił bez poprawek nowelizację ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia. Był to poselski projekt ustawy. Nowe przepisy wydłużają o trzy lata – do 31 lipca 2017 r. – okres przejściowy, w którym dokumentacja medyczna może być prowadzona w postaci papierowej lub elektronicznej. Po tej dacie wszystkie podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych będą zobowiązane do prowadzenia wyłącznie elektronicznej dokumentacji medycznej.