Andrzej Pająk

Senatorowie wprowadzili 24 poprawki do ustawy o administracji podatkowej. Był to projekt rządowy. Ustawa ma na celu usprawnienie administracji podatkowej oraz ułatwienie obywatelom korzystania z jej wsparcia. Powstaną centra obsługi, w których będzie można składać podania i deklaracje, otrzymać zaświadczenia, a także uzyskać wyjaśnienia dotyczące przepisów. Mają one pomagać podatnikom niezależnie od urzędu skarbowego, pod który ci podlegają. Ustawa przewiduje także, że mikroprzedsiębiorcy przez pierwsze półtora roku prowadzenia firmy będą mieli prawo do pomocy asystenta podatnika. Ponadto nakłada ona na administrację podatkową obowiązek zapewnienia jednolitej i powszechnie dostępnej informacji podatkowej. W tym celu ma zostać utworzona Baza Wiedzy Administracji Podatkowej, która będzie zbiorem interpretacji przepisów prawa podatkowego, istotnych orzeczeń sądowych oraz broszur informacyjnych (będą one dostępne przez portal podatkowy). Powstanie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej, którego zadaniem będzie zapewnienie jednolitej i powszechnie dostępnej informacji podatkowej. Jego dyrektor uzyska status organu podatkowego i będzie odpowiedzialny za wydawanie indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego. Ma to poprawić ich jakość. Jedna z poprawek Senatu rozstrzyga, że katalog zadań administracji podatkowej będzie katalogiem zamkniętym. Kolejna wykreśla z katalogu zadań naczelnika urzędu skarbowego wydawanie zaświadczeń. Następna zmniejsza o rok staż pracy warunkujący ubieganie się o stanowiska dyrektora i naczelnika izby skarbowej oraz dyrektora biura Krajowej Informacji Podatkowej. Senatorowie wprowadzili też poprawkę, która zakłada, że organ nakładający grzywnę w postaci mandatu karnego będzie przekazywać informację uprawnionemu do jej poboru naczelnikowi urzędu skarbowego za pośrednictwem systemu teleinformatycznego.

Z 10. głównie redakcyjnymi poprawkami Izba przyjęła ustawę o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, której projekt przygotował rząd. Nowelizacja ma na celu przyspieszenie postępowań sądowych, poszerzenie kompetencji referendarzy sądowych i komorników przez zdjęcie niektórych obowiązków z sędziów, uproszczenie niektórych czynności procesowych oraz zmodyfikowanie tych instytucji, które są wykorzystywane przez uczestników postępowań do ich przedłużania. Zmodyfikowane przepisy mają zwiększyć efektywność postępowania egzekucyjnego. Ustawa stanowi ponadto kolejny etap informatyzacji postępowania cywilnego. Skutkiem mają być oszczędności w sądownictwie, poprawa efektywności pracy sądów i zwiększenie dostępu do nich. Zmiany zmierzają do odformalizowania przepisów dotyczących oświadczeń woli oraz czynności prawnych. Wprowadzona zostaje forma dokumentowa (mniej sformalizowana niż pisemna) oraz poszerzona definicja „dokumentu”. Dokumentem może zatem być nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią np. e-mail czy sms. Ustawa przewiduje możliwość wnoszenia pism procesowych drogą elektroniczną i dokonywania doręczeń elektronicznych także w postępowaniach cywilnych prowadzonych w zwykłym trybie – za pomocą aplikacji „elektroniczne biuro podawcze”. Sądy będą musiały umożliwić stronom wnoszenie pism procesowych drogą elektroniczną za pomocą tej aplikacji w terminie trzech lat od wejścia w życie nowych przepisów. Nowelizacja rozszerza możliwość przeprowadzania posiedzenia i dowodu np. przesłuchania świadka przy pomocy urządzeń umożliwiających dokonywanie tych czynności na odległość. Do usprawnienia postępowania cywilnego ma także przyczynić się możliwość rozpoznania sprawy na posiedzeniu niejawnym, bez wyznaczania rozprawy. Wprowadzony został obowiązek elektronicznego przesyłania korespondencji między komornikami sądowymi, organami podatkowymi i administracyjnymi organami egzekucyjnymi. Nowe przepisy dotyczą też egzekucji komorniczych z zajętych ruchomości – w związku z informacjami o nieprawidłowościach w postępowaniach komorniczych. Ruchomości te nie będą mogły być sprzedawane wcześniej niż po upływie dwóch tygodni od dnia uprawomocnienia się zajęcia. Do tej pory do sprzedaży nie mogło dojść wcześniej niż siódmego dnia od zajęcia.

Bez poprawek Senat uchwalił ustawę o finansowaniu wspólnej polityki rolnej, wywodzącą się z projektu rządowego, która wdraża do prawodawstwa krajowego przepisy unijne. Ustawa umożliwia wypłatę zaliczek na realizację inwestycji w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020. Jednostki samorządu terytorialnego będą mogły otrzymać zaliczki z budżetu państwa na sfinansowanie kosztów kwalifikowanych przeznaczonych na realizację scaleń gruntów oraz pomoc techniczną. Samorządy będą też otrzymywały w formie oprocentowanych pożyczek z Banku Gospodarstwa Krajowego środki na finansowanie takich działań jak transfer wiedzy i działalność informacyjna, usługi doradcze czy wsparcie w ramach inicjatywy LEADER. Ustawa przewiduje, że o zaliczki będą mogli występować rolnicy, którym przyznano wsparcie na inwestycje w gospodarstwach rolnych lub przetwórstwie oraz rolnicy, którzy otrzymali wsparcie na odbudowę gospodarstw zniszczonych przez klęski żywiołowe. Do ustawy wprowadzono też przepisy, na podstawie których możliwa będzie publikacja listy beneficjentów środków unijnych z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz Agencji Rynku Rolnego. Informacje te będą umieszczane na stronach internetowych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Izba z 5. doprecyzowującymi poprawkami przyjęła ustawę o zmianie ustawy o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawy o finansach publicznych, powstałą na bazie dwóch projektów – rządowego i poselskiego. Nowelizacja uwzględnia ustalenia państw członkowskich NATO ze szczytu w Newport w 2014 r. Jej podstawowym celem jest zwiększenie poziomu finansowania wydatków obronnych do wysokości 2% PKB. Udział wydatków na naukę, badania i rozwój polskiego przemysłowego potencjału obronnego zostaje zagwarantowany na poziomie co najmniej 2,5 proc. nakładów na obronność. Ustawa zmienia cykl planowania kierunków przebudowy i modernizacji Sił Zbrojnych: Rada Ministrów ma określać ten plan co cztery lata na dziesięcioletni okres planistyczny. W ustawie definiuje się specjalistyczne usługi wojskowe, które polegają na wykonywaniu zadań na rzecz podmiotów z sektora finansów publicznych oraz na rzecz innych podmiotów, jeżeli jest to uzasadnione interesem publicznym lub interesem Sił Zbrojnych. Oznacza to, że jednostki wojskowe będą mogły świadczyć usługi cywilom, czyli zbudować most czy oczyścić teren po powodzi. Nowelizacja przewiduje możliwość udzielania zaliczek na poczet wykonania zamówień, których przedmiotem jest uzbrojenie lub sprzęt wojskowy, do których nie stosuje się ustawy – Prawo zamówień publicznych. Obowiązują wtedy następujące zapisy: można udzielać zaliczek w przypadku wyboru wykonawcy w wyniku negocjacji, maksymalna wysokość zaliczki jest określona ustawowo, zabezpieczenie jest wymagane obligatoryjnie. Ma to umożliwi to efektywną realizację zamówień mających priorytetowe znaczenie dla obronności i bezpieczeństwa państwa. Senat zaproponował poprawkę, która skreśla obowiązek zasięgania opinii komisji sejmowych przy wydawaniu zarządzenia dotyczącego programu rozwoju sił zbrojnych. Kolejna poprawka precyzuje, że minister obrony narodowej, planując wydatki na modernizację techniczną sił zbrojnych, ma uwzględnić polski przemysłowy potencjał obronny oraz wydatki na badania naukowe i prace rozwojowe w dziedzinie obronności państwa.

Senatorowie uchwalili bez poprawek ustawę o zmianie ustawy o obowiązkach w zakresie informowania o zużyciu energii przez produkty wykorzystujące energię oraz niektórych innych ustaw. Był to rządowy projekt. Nowelizacja wdraża do polskiego porządku prawnego przepisy unijne. Poprawia ona system kontroli produktów wykorzystujących energię w zakresie etykietowania. Kontrole mają prowadzić wojewódzcy inspektorzy Inspekcji Handlowej. W nowelizacji doprecyzowano pojęcie karty produktu, która jest dołączana do urządzeń elektrycznych. Ma ona zawierać napisaną po polsku tabelę informacyjną dotyczącą parametrów technicznych danego urządzenia. Jego dostawca będzie zobowiązany do dołączenia tej karty do broszur lub innej dokumentacji dodawanej do produktu wykorzystującego energię. Jednak nie będzie musiał, jak do tej pory, dołączać jej do każdego produktu oddzielnie. Obowiązek udostępniania użytkownikowi końcowemu karty produktu wraz z broszurami lub z inną dokumentacją będzie spoczywał na dystrybutorze urządzeń. W nowelizacji dodano nowy rozdział, w którym zamieszczono przepisy dotyczące kontroli realizacji programu „Energy Star”. Będzie ją przeprowadzał Urząd Komunikacji Elektronicznej. Jest to dobrowolny program ustanowiony przez Agencję Ochrony Środowiska USA, którego celem jest poprawa efektywności energetycznej urządzeń biurowych. Jest on realizowany na podstawie umowy między rządem USA a Unią Europejską. Nowelizacja obniża też wysokość kar za naruszenie przepisów dotyczących etykietowania urządzeń elektrycznych.

W ustawie o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz ustawy o muzeach, której projekt przygotowali posłowie, znalazło się 7 poprawek głównie o charakterze technicznym. Nowelizacja wspiera prowadzenie bardziej skutecznej polityki ochrony zabytków w skali całego kraju przez ustanowienie specjalnych instrumentów ochrony najcenniejszych dóbr kultury, które znajdują się w zbiorach publicznych i poza nimi. Ujednolica ona zasady dokonywania wpisu do rejestru zabytków ruchomych i nieruchomych. Nowe przepisy dotyczą przede wszystkim zabytków ruchomych, pozostających zarówno w zbiorach publicznych, jak i w rękach prywatnych. Dla szczególnie cennych zabytków ruchomych powstanie nowa forma ochrony – Lista Skarbów Dziedzictwa. Podstawą wpisania na tę listę będzie decyzja administracyjna ministra kultury i dziedzictwa narodowego. Trafią na nią arcydzieła z polskich zbiorów oraz zabytki o szczególnym znaczeniu dla historii Polski. Ustawa określa ponadto standardy ochrony konserwatorskiej tych zabytków, a także zasady ich zabezpieczania i przemieszczania. Pozostałe zabytki ruchome będą umieszczane w rejestrze zabytków na analogicznych zasadach, jak zabytki będące nieruchomościami. Oznacza to przede wszystkim, że będą mogły one trafić do rejestru z urzędu. Dotychczas taki wpis następował co do zasady na wniosek właściciela, a z urzędu był dokonywany jedynie w przypadkach, gdy zachodziła obawa zniszczenia, uszkodzenia lub utraty zabytku. Kolejna zmiana umożliwia przedłużenie terminu pozwolenia na przebywanie za granicą zabytku wywiezionego w celach wystawienniczych lub jako element urządzenia wnętrz polskich placówek dyplomatycznych – bez konieczności przywożenia obiektu do Polski. Obecnie zabytki znajdujące się poza granicami muszą nie rzadziej niż co pięć lat być przywożone z powrotem. Nowela zakłada możliwość wywożenia zabytków na nie dłużej niż trzy lata. Wniosek o przedłużenie terminu pozwolenia będzie musiał być złożony przed upływem 90 dni od wygaśnięcia poprzedniego i zawierać opis aktualnego stanu zabytku. Kolejne pozwolenie ma zawierać warunki, sposób eksponowania i przechowywania obiektu oraz wykonywania kontroli jego stanu. Jedna z senackich poprawek zakłada, że opiekun obiektu wpisanego na Listę Skarbów Dziedzictwa będzie mógł otrzymać dotację na jego zabezpieczenie techniczne w wysokości 100 proc. kosztów.

Senat nie wprowadził poprawek do ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Straży Pożarnej, wywodzącej się z projektu rządowego. Nowelizacja ma na celu uregulowanie zasad postępowania kwalifikacyjnego w stosunku do kandydatów ubiegających się o przyjęcie do służby w Państwowej Straży Pożarnej w taki sposób, aby zapewnić wszystkim kandydatom dostęp do służby publicznej na równych zasadach przez ustanowienie obiektywnych kryteriów doboru kandydatów do służby. Zgodnie z ustawą, nabór do służby będzie otwarty i konkurencyjny, a przyjęcie kandydata poprzedzi postępowanie kwalifikacyjne. Ustawa reguluje też zasady przyznawania strażakom płatnego urlopu szkoleniowego związanego z egzaminami lub pracą dyplomową. Przyjęto następujące okresy urlopów szkoleniowych: 21 dni (ostatni rok studiów I-go lub II-go stopnia), 7 dni (szkoły policealne, studia podyplomowe), 1 dzień – na egzamin z każdego przedmiotu nauczania, jednak nie więcej niż 6 dni w roku szkolnym lub akademickim. W nowelizacji znalazły się także zapisy dotyczące wzrostu uposażenia zasadniczego strażaków z tytułu wysługi lat, mające zachęcić funkcjonariuszy do dłuższego pozostawania w służbie. Zmiany dotyczą okresu po 20 latach służby. Strażackie uposażenie ma rosnąć o 2 proc. za każde następne 2 lata powyżej 20 lat, aż do 32 proc. po 32 latach służby. Natomiast po 35 latach służby wysługa strażaka wyniesie 35 proc. uposażenia.

Bez poprawek senatorowie przyjęli dwie ustawy ratyfikacyjne, opracowane przez rząd. Pierwsza to ustawa o ratyfikacji Konstytucji Międzynarodowej Organizacji do Spraw Migracji (IOM), przyjętej w Genewie 19 października 1953 r. Konstytucja określa status organizacji, jej funkcje i cele działania, zasady członkostwa, strukturę i kompetencje jej organów, a także zagadnienia finansowe. Ratyfikacja spowoduje wzmocnienie pozycji Polski jako członka IOM. Organizacja ta powstała w 1951 r. W jej skład wchodzi 157 krajów, w tym od 1992 r. Polska. IOM działa na rzecz sprawnego zarządzania migracjami z poszanowaniem praw człowieka i prawa międzynarodowego, organizuje dobrowolne powroty migrantów do ich krajów pochodzenia oraz wspiera ich reintegrację.

Druga to ustawa o ratyfikacji Umowy ustanawiającej stowarzyszenie między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Ameryką Środkową, z drugiej strony, sporządzonej w Tegucigalpie 29 czerwca 2012 r. Zawarcie umowy jest kolejnym krokiem w realizacji celów Strategicznego Partnerstwa między Unią Europejską a krajami Ameryki Łacińskiej i Karaibów, ustanowionego w Rio de Janeiro w 1999 r. Celem umowy jest stopniowe utworzenie strefy wolnego handlu oraz zacieśnienie więzi politycznych, gospodarczych i kulturalnych między stronami dokumentu. Porozumienie zakłada stopniową liberalizację handlu towarami, otwarcie rynku usług i inwestycji, ułatwienia w zakładaniu przedsiębiorstw oraz ograniczenie barier pozataryfowych. Umowa wprowadza także wspólne zasady w zakresie własności intelektualnej, konkurencji i przejrzystości regulacyjnej.

Izba nie wprowadziła poprawek do ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (projekt rządowy). Wprowadza ona do polskiego prawa przepisy unijnej dyrektywy, która zmienia system handlu uprawnieniami do emisji w latach 2013-2020. Głównym zadaniem regulacji jest zapewnienie polskim przedsiębiorstwom objętym unijnym systemem handlu emisjami możliwości prawidłowego, czyli zgodnego z najnowszymi przepisami UE, monitorowania emisji i sprawozdawczości. Ustawa przewiduje stopniowe odchodzenie od darmowego przydziału uprawnień do emisji gazów cieplarnianych na rzecz systemu aukcyjnego. Wprowadza m.in. możliwość sprzedaży uprawnień do emisji gazów cieplarnianych na krajowej platformie aukcyjnej. Wpływy ze sprzedaży przez Polskę uprawnień na aukcji będą stanowić dochód budżetu państwa, przy czym połowa z tych środków będzie przeznaczona na politykę klimatyczną. Ustawa przewiduje dwa wyjątki od systemu aukcyjnego – derogacje dla energetyki oraz krajowe środki wykonawcze. Derogacje dają możliwość otrzymania określonej liczby bezpłatnych uprawnień pod warunkiem spełniania szeregu ściśle określonych warunków; mogą je dostać instalacje, które działały lub zaczęły powstawać przed końcem 2008 r. Z kolei mechanizm krajowych środków wykonawczych przewiduje możliwość ubiegania się o przydział bezpłatnych uprawnień do emisji na produkcję inną niż produkcja energii elektrycznej (np. hutnictwo, cementownie). Liczbę uprawnień oblicza się na podstawie specjalnej formuły. W obu przypadkach prowadzący instalacje będą musieli spełnić określone wymagania, jak np. coroczne rozliczenie się z zadań inwestycyjnych dotyczących m.in. modernizacji istniejącej infrastruktury energetycznej.

Bez poprawek Senat uchwalił nowelizację ustawy o języku polskim oraz ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, wywodzącą się z projektu rządowego. Ma ona na celu ułatwienie dostępu do egzaminów poświadczających znajomość języka polskiego jako obcego. Nowe przepisy umożliwią większej liczbie osób przystępowanie do tych egzaminów i wprowadzą więcej poziomów certyfikacji. Regulacje są adresowane do zagranicznych partnerów gospodarczych, cudzoziemców – kandydatów na studia, osób, które wiążą swoją działalność lub karierę zawodową z Polską, w tym ubiegających się o obywatelstwo polskie. Do tej pory takie egzaminy przeprowadzała Państwowa Komisja Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego. Po zmianach system będzie zdecentralizowany. Egzaminy będą mogły przeprowadzać uczelnie polskie i zagraniczne prowadzące studia w zakresie filologii polskiej oraz np. szkoły językowe działające w kraju lub za granicą, instytuty i szkoły polskie za granicą. Jednak, aby otrzymać uprawnienia do egzaminowania, muszą one, od co najmniej trzech lat prowadzić lektoraty, kursy lub inne zajęcia dydaktyczne z języka polskiego. Zgodnie z nowelą zwiększy się też liczba poziomów certyfikacji języka polskiego. Zamiast dotychczasowych trzech poziomów, wprowadzonych zostanie dziesięć: sześć od A1 do C2 oraz cztery poziomy dostosowane do potrzeb dzieci i młodzieży. Jest to zgodne z Europejskim Systemem Opisu Kształcenia Językowego. Ze zmian, które wprowadza ustawa o języku polskim wynikają też zmiany w ustawie o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Zgodnie z zapisami ustawy, co najmniej dwie osoby wchodzące w skład zarządu towarzystwa emerytalnego, w tym prezes zarządu, muszą posługiwać się językiem polskim. W przypadku obywateli państw obcych znajomość języka polskiego powinna być potwierdzona certyfikatem.

Senatorowie nie wprowadzili poprawek do nowelizacji ustawy o autostradach płatnych i Krajowym Funduszu Drogowym, której projekt przygotował rząd. Zakłada ona możliwość odstąpienia od pobierania opłat za przejazd płatnymi odcinkami autostrad w sytuacjach zwiększonego natężenia ruchu drogowego. W uzasadnieniu napisano, że na mocy upoważnienia ustawowego minister właściwy do spraw transportu określi, w drodze rozporządzenia, w odniesieniu do Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, sposób ustalania wystąpienia zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wystąpienia zdarzenia zmniejszającego stopień tego bezpieczeństwa, biorąc pod uwagę porę dnia, kategorię dnia, porę roku i płynność ruchu.